TWORZYMY WIRTUALNĄ GALERIĘ
ZAMBROWSKICH LEGEND REGIONALNEJ IZBY HISTORYCZNEJ
MIEJSKIEGO OŚRODKA KULTURY W ZAMBROWIE

O ZAMBROWIE Z ŻUBREM W TLE

Różnie różni pochodzenie nazwy Zambrowa tłumaczą. Jedni uważają, że nazwa wywodzi się od rzeczki Zambrzycy, choć przecież równie dobrze mogło być odwrotnie. Inni z kolei twierdzą, że od staropolskiego „ząbr”, czyli miejsca bytowania żubrów, ale dla mnie ząbr bardziej kojarzy się z wyrąbanym lasem. Są też tacy, co skłaniają się do przekonania, że nazwa wzięła się od dawnego dentysty, który mosiężnym świdrem świetnie zęby borował. Lata mijają, podobnie zimy, jak też inne pory roku, a zgodności w powyższej materii nie ma. Nie mogłem dłużej siedzieć z założonymi nogami. Oczywiście włączenie się w jałowe spory nie miało najmniejszego sensu, o wiele lepszy efekt przynosi cierpliwe kopanie w archiwach. Tam zawsze coś się znajdzie, co rzuci nowe światło na wytarte komunały, bo przecież Zambrzyca sama siebie tak nie nazwała, podobnie ostoja żubrów. Okazja nadarzyła się, kiedy na urzędowym strychu trafiłem na zapomniane starocie. Serce mocniej mi zabiło i zacząłem szperać w papierowym gąszczu. Kichałem od kurzu, prychałem i nic. Znużony bezowocnymi poszukiwaniami ległem na zakurzonych papierzyskach, by chwilę wytchnąć i tępo spoglądałem na solidne belki dachu, a tam pod krokwią coś siedzi. Zerwałem się jak wygłodniały żbik na widok biegającego przed nosem obiadu i po chwili miałem w ręku kartkę wielokrotnie złożoną, poplamioną i mocno pożółkłą. Jakby ktoś specjalnie tam ją odłożył. Ostrożnie rozłożyłem kartkę i z radości podskoczyłem tak wysoko, że o belkę nabiłem sobie guza na czole. Ale, co tam, warto było! W tytule bowiem stało koślawym pismem nakreślone: „Historia Zambrowa potomnym spisana”. Jednakże dalej nie było już tak łatwo z odczytaniem tekstu, ze względu na znacznie mniejsze i miejscami zatarte litery, ale cierpliwie odczytywałem wyraz po wyrazie, wyrazy składałem w zdania i wreszcie po kilku godzinach żmudnej pracy odetchnąłem z ulgą. Udało się. Najpierw popłakałem się ze śmiechu, bo przedstawiona historia była wręcz nieprawdopodobna, ale jednocześnie na tyle zabawna, że trudno było śmiech powstrzymać. Historia musiała być przez uczonego skrybę spisana, bo przecież ongiś biegłych w piśmie nie było wielu. Być może sama księżna ją upamiętniła, bowiem pismo wyglądało na kobiecą ręką skreślone, a dlaczego akurat myślę o księżnej, niebawem samo się wyjawi.

Nie jest żadną tajemnicą, że w miejscu obecnego Zambrowa przed wiekami szumiała potężna puszcza z dębami tak rozłożystymi, że książęcy pałac mogłyby osłaniać w dni upalne. Puszcza pełna była zarówno dzikiego zwierza, jak też smakowitych poziomek, czarnych jagód, malin, jeżyn, grzybów, orzechów i wszelakiego ziela, dobrego na ludzkie przypadłości. W tejże puszczy na ogromnej polanie nad niewielką rzeczką rosła dzika jabłoń, stąd rzeczce od jabłoni nadano nazwę Jabłonka, która dotąd w okolicach Zambrowa się błąka. W opisanym miejscu wybudowana została z modrzewia piękna książęca stanica myśliwska, która z kolei przyjęła nazwę od rzeczki. Natomiast w owej stanicy książę mazowiecki Janusz I zatrzymywał się z całą świtą, kiedy przyjeżdżał na wielkie polowania. Księżna Danuta Anna pozostawała z dwórkami w stanicy, jak na płeć piękną przystało, natomiast uzbrojeni mężczyźni śmiało zapuszczali się w mroczne ostępy puszczy w poszukiwaniu łownej zwierzyny. Po skończonym polowaniu przed stanicą rozpalano wielkie ognisko i niebawem wszyscy raczyli się pieczystym z udźca sarny lub dzika. Do mięsiwa lały się obficie miody pitne, przywiezione ze sobą na ową okoliczność.

Podczas kolejnej uczty księżna wyjawiła małżonkowi, że oglądanie martwych zwierząt jej nie bawi i chciałaby obejrzeć żywe, najlepiej żubra.

– To niebezpieczne, żeby kobieta po borze goniła za dzikim zwierzem! – zastrzegł książę, zaskoczony kaprysem żony.

– Zatem zbuduj, proszę, przy stanicy zagrodę i przypędź do niej żubra – zdecydowała rezolutna połowica.

Pioruńsko twardy orzech do zgryzienia miał książę, ale odmówić dostojnej małżonce wszak nie wypadało.

Ze zbudowaniem zagrody nie było większego problemu, ponieważ materiału wokół był dostatek. Zatem ledwo dwór z księżną i damami odjechał, przystąpiono do pracy. Wnet z solidnych bali, żeby dorodny byk ich nie powywracał, wyrosła wielka zagroda. Gorzej jednak było z jej zapełnieniem. Czeladź konno oraz pieszo uganiała się po lesie, ale ciągle bez skutku. Wreszcie po wielu perturbacjach udało się dorodnego byka odłączyć od stada, skierować go na drogę oznaczoną wcześniej drągami i wreszcie zapędzić do zagrody. Natychmiast zrodził się nowy problem, czym zwierzę karmić, żeby nie padło z głodu, zanim księżna przybędzie. Jeden z dworzan miał pod ręką jadalnego buraka, więc machinalnie rzucił go do zagrody. Byk powąchał czerwoną kulę i schrupał ją z apetytem. Widząc to, książę niezwłocznie wysłał giermka na zwiady do okolicznych kmieci. Wnet zapasy do żywienia zwierzęcia były zapewnione. Sposób dokarmiania żubrów wspomnianym warzywem mógłby również dzisiaj być powszechnie i szeroko praktykowany, bowiem czego jak czego, ale buraków mamy całkiem sporo. Był jeszcze jeden dosyć istotny mankament natury estetycznej, gdyż bydlę nie pachniało jak na szacownego króla puszczy przystało. Nie wypadało wszak dostojnej księżnej o wyrafinowanym powonieniu pokazywać podobnego śmierdziucha. Na szlacheckich dworach jako szczególnie wyszukane pachnidła królowały wówczas paryskie ambry. Książę wykombinował okazały flakon owych pachnideł i postanowił, że przed samym przyjazdem księżnej pokropi nimi zwierzaka. Tuż przed przybyciem małżonki wylał na grzbiet żubra cały flakon, że pachniało na rozległej polanie jak w manufakturze pachnideł.

Księżna po przybyciu do stanicy wysiadła żwawo z powozu i roztrącając usłużne dwórki natychmiast podbiegła do zagrody. Słońce akurat świeciło pełnym blaskiem, okalająca polanę puszcza kołysała się majestatycznie, natomiast lekki wietrzyk powiewał w stronę księżnej, toteż do nozdrzy kobiety od razu dotarł upojny, boski wręcz zapach.

– Jejku! – plasnęła w wypielęgnowane dłonie niezwykle zdumiona księżna. – Z ambrów on jest cały! – wykrzyknęła zachwycona. – Z ambrów cały! – dodała dobitniej, choć przecież wszyscy wcześniejszy okrzyk słyszeli doskonale.

Książę czuł się wybornie i wręcz pokładał się ze śmiechu, bowiem lepszej finezji nie mógł wykoncypować.

– Z amrów, a to dobre! – powtarzał za księżną wielce uradowany. – Zaiste, z ambrów żubr cały, z ambrów jest ta stanica i z ambrów cała okolica! – zatoczył ręką szeroki łuk, ponieważ radość męża – choćby księcia – jest tym większa, gdy się z radości małżonki rodzi.

Powiedzenie było na tyle nośne, że wyparło starą nazwę stanicy i błyskawicznie utrwaliło się na książęcym dworze i wśród okolicznych kmieci, zaś wyrazy niezauważenie zrosły się w jedno słowo Zambrów i tak pozostało aż do dnia dzisiejszego, z czego cieszę się niepomiernie i ku uciesze

Regulamin Konkursu „Wirtualna Galeria Zambrowskich Legend Regionalnej Izby Historycznej Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie”

ORGANIZATOR

Regionalna Izba Historyczna Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie, 18-300 Zambrów, ul Wyszyńskiego 2a, tel. 86 / 271 27 99/ e-mail: regionalnaizba@wp.pl

TERMIN I MIEJSCE OGŁOSZENIA WYNIKÓW KONKURSU:

• Zgłoszenia należy przesłać do dnia 19 maja 2021 roku.
• Wyniki konkursu zostaną ogłoszone 26 maja 2021 roku na stronie internetowej Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie www.mokzambrow.pl
• O terminie uroczystego rozdania nagród poinformujemy Państwa oddzielnym komunikatem na stronie MOK w Zambrowie

CEL KONKURSU

• - Stworzenie „Wirtualnej Galerii Zambrowskich Legend Regionalnej Izby Historycznej Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie”
• - Kultywowanie pamięci o historii Zambrowa
• - Rozbudzenie zainteresowania dziedzictwem historycznym i kulturowym Zambrowa
• - Zachęcenie do poznania, jak również dzielenia się wspomnieniami, lokalnymi historiami, legendami i opowieściami
• - Wzmocnienie poczucia tożsamości z miejscem urodzenia, zamieszkania
• - Zachęcenie do twórczego rozwijania się w dziedzinie umiejętnego pisania opowiadań- legend

UCZESTNICY KONKURSU:

Konkurs adresowany jest do wszystkich pasjonatów lokalnej historii, którzy za pomocą opowieści, przedstawionej legendy potrafią rozbudzić wrażliwość i wyobraźnię czytelnika, przybliżając tym samym historię czy wzmianki dotyczące Zambrowa.

Kategorie wiekowe uczestników:
I. Kategoria uczniów szkoły podstawowej ( kl. I-III)
II. Kategoria uczniów szkoły podstawowej ( kl. IV-VIII)
III. Kategoria uczniów szkół ponadpodstawowych
IV. Kategoria osób dorosłych

ZAŁOŻENIA REGULAMINOWE

• Na konkurs należy przesłać opowiadanie- legendę związaną z Zambrowem
• Jeśli opowiadanie- legenda przekazywana była w formie ustnej np. z pokolenia na pokolenie, stanowi o rodzinnym przekazie, należy w informacjach dodatkowych uwzględnić jego etymologię.
• Jeśli opowiadanie- legenda pochodzi z odpowiedniej książki, artykułu, bądź publikacji, należy uwzględnić bibliografię.
• Nie dopuszcza się kopiowania, udostępniania i upowszechniania treści stanowiącej cudzą własność intelektualną, bądź objętą prawami autorskimi innej osoby.
• Nadesłane prace muszą być autorskim dziełem literackim uczestnika i nie mogą być dotąd nigdzie wcześniej publikowane.
• Uczestnicy konkursu poprzez podpisanie formularza zgłoszeniowego, udzielają Organizatorowi zgody na:
  • a) utrwalenie treści/zdjęć/ scanów na potrzeby związane z powstaniem, organizacją i promocją Wirtualnej Literackiej Galerii Zambrowskich Legend Regionalnej Izby Historycznej Miejskiego Ośrodka Kultury w Zambrowie.
  • b) prawo do udostępnienia na potrzeby np. mediów,
  • c) wprowadzenie do pamięci komputera i przechowywanie w pamięci komputera,
  • d) publiczne udostępnianie w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym (przez Internet),
• Zgłoszenia należy przesłać do dnia 19 maja 2021 r. na e-mail: regionalnaizba@wp.pl z dopiskiem w tytule skrótu: „Zambrowskie Legendy”
• Do zgłoszeń należy dołączyć zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w formularzu do celów związanych z uczestnictwem w konkursach organizowanych przez Miejski Ośrodek Kultury w Zambrowie, a także zgodę na wykorzystanie wizerunku ( obie zgody stanowią załącznik niniejszego regulaminu). Powyższe zgody muszą być podpisane własnoręcznie przez uczestnika, bądź opiekuna niepełnoletniego uczestnika i przesłane w formie scanu/zdjęcia na wskazany powyżej e- mail.
• Oryginały podpisanych zgód należy dostarczyć do siedziby Organizatora po ustabilizowani się sytuacji związanej z wprowadzeniem stanu epidemii, a najpóźniej w dniu uroczystego wręczenia nagród.
• Opowiadania- legendy nadesłane na Konkurs przechodzą na własność Organizatora.
• MOK w Zambrowie zastrzega sobie prawo do nieodpłatnej publikacji prac nadesłanych na konkurs (w internecie, prasie i innych mediach).
• W przypadku małej ilości zgłoszeń (poniżej 3 uczestników) Organizator zastrzega sobie prawo do odwołania Konkursu.
• Zgłoszenia nie spełniające wymagań regulaminowych nie będą dopuszczone do Konkursu.
• O podziale nagród przyznanych w Konkursie zdecyduje Komisja powołana przez Organizatora Konkursu.
• Wszyscy uczestnicy Konkursu otrzymają pamiątkowe dyplomy.

KARTA ZGŁOSZENIOWA

Karta zgłoszeniowa plus RODO